سؤال:

چرا ارث مرد دو برابر زن می‌باشد؟!

جواب:

با اينكه ظاهراً ارث مرد دو برابر زن است اما با دقت بيشتر روشن می‌شود كه از يك نظر ارث زنان دو برابر مردان می‌باشد! و اين به خاطر حمايتى است كه اسلام از حقوق زن كرده است.

توضيح اينكه: اسلام وظائفى بر عهده مردان گذارده كه با توجه به آن نيمى از درآمد مردان عملاً خرج زنان می‌شود، در حالى كه بر عهده زنان چيزى گذارده نشده است، مرد بايد هزينه زندگى همسر خود را طبق نيازمندى او، از مسكن و پوشاك و خوراك و ساير لوازم بپردازد، و هزينه زندگى فرزندان خردسال نيز بر عهده اوست، در حالى كه زنان از هر گونه پرداخت هزينه‏اى حتى براى خودشان معاف هستند، بنا بر اين يك زن مي­تواند تمام سهم ارث خود را پس‏انداز كند، در حالى كه مرد ناچار است آن را براى خود و همسر و فرزندان خرج كند، و نتيجه آن عملاً چنين می‌شود كه نيمى از درآمد مرد براى زن خرج می‌شود، و نيمى براى خودش، در حالى كه سهم زن هم چنان بحال خود باقى می‌ماند.

براى توضيح بيشتر به اين مثال توجه كنيد:

فرض كنيد مجموع ثروت‏هاى موجود در دنيا معادل 30 ميليارد تومان باشد كه از طريق ارث تدریجاً در ميان زنان و مردان جهان (دختران و پسران) تقسيم می‌گردد، اكنون مجموع درآمد مردان را با مجموع درآمد زنان جهان از راه ارث حساب كنيم، مى‏بينيم از اين مبلغ 20 ميليارد سهم مردان، و 10 ميليارد سهم زنان است، اما مطابق معمول، زنان ازدواج می‌کنند، و هزينه زندگى آن‌ها بر دوش مردان خواهد بود و به همين دليل زنان می‌توانند 10 ميليارد خود را پس‏انداز كنند، و در بيست ميليارد سهم مردان، عملاً شريك خواهند بود، زيرا در مورد آن‌ها و فرزندان آن‌ها نيز مصرف می‌شود.

بنا بر اين در واقع نيمى از سهم مردان كه 10 ميليارد می‌شود صرف زنان خواهد شد، و با اضافه كردن اين مبلغ به 10 ميليارد كه پس‏انداز كرده بودند، مجموعاً صاحب اختيار 20 ميليارد- دو سوم مجموع پول دنيا- خواهند بود، در حالى كه مردان بيش از 10 ميليارد عملاً براى خود مصرف نمى‏كنند.

نتيجه اينكه سهم واقعى زنان، از نظر مصرف و بهره‏بردارى دو برابر سهم واقعى مردان است، و اين تفاوت به خاطر آن است كه معمولاً قدرت آن‌ها براى توليد ثروت كمتر است، و اين يك نوع حمايت منطقى و عادلانه است كه اسلام از زنان به عمل آورده و سهم حقيقى آن‌ها را بيشتر قرار داده اگر چه در ظاهر سهم آن‌ها نصف است.

در كتاب «معانى الاخبار» از امام رضا (ع) نقل شده كه در پاسخ اين سؤال فرمود: «اينكه سهم زنان نصف سهم مردان از ميراث است به خاطر آن است كه زن هنگامى كه ازدواج مى‏كند چيزى می‌گیرد و مرد ناچار است چيزى بدهد، به علاوه هزينه زندگى زنان بر دوش مردان است، در حالى كه زن در برابر هزينه زندگى مرد و خودش مسئوليتى ندارد».(1)

----------------------------------------------

(1) تفسير نمونه، ج‏3، ص 291