سؤال:

مگر سیادت، از پدر به فرزند منتقل نمیشود، پس چگونه سیادت پیامبر اکرم از طریق حضرت زهرا به فرزندان ایشان منتقل شده است؟!

پاسخ:

بدیهی است که از لحاظ طبیعی، فرزند دختر نیز همانند فرزند پسر، از فرزندان انسان محسوب میشود، چه جوامع مختلف این مطلب را بپذیرند و چه نپذیرند. در هر صورت فرزند دختر هم از خون همان پدر و مادر است.

در دوران جاهليّت، براى زن هيچگونه اهميّتى قائل نبودند و نَسَب را فقط از طرف پدر مى‏دانستند، ولى اسلام قلم بطلان بر اين فكر جاهلى كشيده است. متأسفانه بعضى از دشمنان اهل بیت كوشش مى‏كردند اين موضوع را انكار كنند و از گفتن «ابن رسول اللّه» به آنها خوددارى نموده تا سنتهای جاهلى را زنده كنند. اتفاقاً اين موضوع در زمان خود ائمه مطرح بوده است و آن بزرگواران با آیات قرآنی به آنها پاسخ مى‏گفتند.

روزی «هارون الرشید» به امام كاظم  گفت:

چگونه شما مى‏گویيد ما فرزند پيامبر هستيم در حالى كه پيامبر  پسرى نداشت و ادامه ی نسل از طريق پسر است نه دختر، و شما فرزندان دختر او هستيد!

امام کاظم  از او خواستند كه از اين سؤال صرف ‏نظر كند، ولى هارون اصرار كرد و گفت: به هيچ وجه صرف‏نظر نمى‏كنم، زيرا شما معتقديد به اين كه همه چيز در قرآن هست و بايد از قرآن آيه‏اى در اينباره بياوريد.

امام ع این آیه را تلاوت فرمودند:

«...وَ مِنْ ذُرِّيَّتِهِ داوُدَ وَ سُلَيْمانَ وَ أَيُّوبَ وَ يُوسُفَ وَ مُوسى‏ وَ هارُونَ وَ كَذلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنينَ * وَ زَكَرِيَّا وَ يَحْيى‏ وَ عيسى وَ إِلْيَاس‏‏»1

«و از نسل او (ابراهیم)، داوود و سليمان و ايوب و يوسف و موسى و هارون و زكريّا و يحيى و عيسى و الياس را [هدايت كرديم‏] و اينگونه نيكوكاران را پاداش مى‏دهيم.»

سپس امام ع از هارون سؤال كردند: اى هارون! پدر عيسى ع كه بود؟

گفت: عيسى پدر نداشت.

امام ع فرمودند: همانگونه که عیسی از طریق مادرش از نسل ابراهیم است، ما نيز از طریق مادرمان فاطمه س از نسل پیامبر اکرم ص هستیم.2

جالب توجه اينكه بعضى از علمای اهل تسنن نيز به این مطلب اعتراف کرده اند؛ از جمله «فخر رازى» در کتاب خود می نویسد: «اين آيه دلالت دارد بر اينكه حسن ع و حسين ع از نسل پيامبرند، زيرا خداوند، عيسى را از نسل ابراهيم شمرده است

با اينكه تنها از طريق مادر به او می رسد.»3

بنابراین اگر منظور از «سیّد بودن» افتخاری است كه انسان به سبب انتساب به پیامبر  دارد، فرقی بین این كه از طرف پدر به ایشان برسد یا مادر نیست، اما اگر منظور، احكام فقهی سیادت (مثل تعلّق خمس به فقرای سادات و حرمت صدقه بر آنان) باشد این احکام، مخصوص کسانی است که سیادت آنها از طریق پدر به آنها رسیده باشد.

مراجع تقلید نیز به این مطلب اشاره دارند که سیادت از طرف مادر هم منتقل میشود و فقط تفاوت در مسائل فقهی است:

آیت الله خامنه ای: میزان در ترتیب آثار و احکام شرعی سیادت، از جهت پدر است و لکن منتسبین به رسول الله  از طرف مادر نیز از اولاد رسول اکرم  به حساب می آیند.4

آیت الله مکارم شیرازی: [کسانی که از طرف مادر، سیّد هستند] از جهاتى حكم سيّد دارند و از جهاتى ندارند. خمس نمى‏توانند بگيرند و از لباس مخصوص سادات نمى‏توانند استفاده كنند، امّا از جهاتى شرافت سيادت دارند.5

البته باید توجه کرد که احکام فقهی مربوط به سادات مانند خمس، به افرادی تعلّق می گیرد که نسل آنها از طریق پدر به «هاشم» جدّ پیامبر اکرم  برسد.6

به نقل از کتاب رایحه عشق (پاسخ به شبهات فاطمیه) تألیف: روح الله زال و  حسین جمالی

____________________________

1- سورة انعام، آیة 84 و 85

2- تفسير نور الثقلين، ج‏1، ص743

3- برگرفته از: تفسير نمونه، ج‏5، ص328

4- اجوبة الاستفتائات، ج1، ص285، سؤال 1034

5- استفتائات جديد، ج‏1، ص506

6- الروضة البهیة، ج2، ص63، کتاب الخمس