پرسش:
در آیه ی زیر آمده است که همه علوم، در قرآن وجود دارد:

 نَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ تِبْيَاناً لِكُلِّ‏ِّ شَىْ‏ْءٍ      (سورة نحل، آيه 89 ) 

ترجمه: ما قرآن را كه بيان‏كننده هر چيزى است بر تو نازل كرده‏ايم.

چگونه چنین چیزی امکان پذیر است؟! با عقل جور در نمی آید که همه علوم و دانش های بشری (حتی مسائل نجوم، شیمی، فیزیک) در یک کتاب وجود داشته باشد؟!

 
پاسخ:

این شبهه از اساس اشکال دارد، زیرا از نظر بزرگان علمای شیعه این گونه نیست که در قرآن، تمام علوم بشری ذکر شده باشد؛ آری از آنجا که قرآن کتابی است که برای هدایت بشر نازل شده است در زمینه مسائلی که مربوط به هدایت انسان ها باشد تمام مطالب را بیان کرده و هیچ نقصی ندارد، ولی این بدان معنا نیست که تمام علوم بشری مانند فیزیک، شیمی و ... در آن ذکر شده باشد 

* اشکال:

پس چرا در سوره نحل آیه 89 آمده است که: «ما قرآن را كه بيان‏كننده هر چيزى است بر تو نازل كرده‏ايم.»

در کتاب تفسیر نمونه در جواب این اشکال آمده است:

(در قرآن، بيان همه چيز هست، ولى با توجه به اين نكته كه قرآن، يك كتاب تربيت و انسان سازى است كه براى تكامل فرد و جامعه در همه جنبه‏هاى معنوى و مادى نازل شده است، روشن مى‏شود كه منظور از همه چيز، تمام امورى است كه براى پيمودن اين راه لازم است، [یعنی منظور از ذکر همه چیز در قرآن، همه ی چیزهایی است که برای هدایت بشر نیاز است] نه اينكه قرآن، يك دائرة المعارف بزرگ است كه تمام جزئيّات علوم رياضى و جغرافيايى و شيمى و فيزيك و گياه شناسى و مانند آن در آن آمده است) (1)

برای واضح شدن مطلب می توان یک دانشمند شیمی را فرض کرد که در کتابی که تألیف کرده می نویسد: «من در این کتاب، همه چیز را بیان کرده ام.» منظور او از این جمله چیست؟ مسلماً مقصود او، مسائل مربوط به موضوع همان کتاب است یعنی در این کتاب، هر چه درباره علم شیمی باشد بیان کرده ام. قرآن نیز  کتاب هدایت است و اگر گفته شود همه چیز در آن هست، منظور اینست که همه مطالب مربوط به هدایت، در آن وجود دارد.

 *********

  در پایان باید به دو نکته توجه کرد:

1. مطالب بالا بدین معنا نیست که در قرآن، هیچ نکته علمی بیان نشده است؛ نه چنین نیست زیرا با مراجعه به قرآن، به خوبی می توان دریافت که از آنجا که ذکر پاره ای از آیات الهی و اسرار آفرینش، به شناخت عظمت خداوند کمک می نماید، گاه در لابلای آیات قرآن، به این مسائل علمی نیز اشاره شده است

2. پاسخی که در جواب شبهه مذکور داده شد مربوط به ظاهر قرآن بود، اما اینکه آیا در بطون قرآن، همه علوم بشری وجود دارد یا نه؟ یک بحث تخصصی است که جای مناسبی برای طرح آن می طلبد.

به نقل از کتاب پاسخ به شبهات دینی، حسین جمالی، ص 137

-------------------

(1) تفسير نمونه، ج‏11، ص 362