سؤال:

از نظر علمی خواب اصحاب کهف، غیر ممکن است زیرا چگونه ممکن است یک انسان در چنان مدتى طولانی، بدون غذا و آب زنده بماند، و اگر براى هر روز فرضاً یک کیلو غذا و یک لیتر آب در نظر بگیریم براى عمر اصحاب کهف بیش از یکصد تن غذا و یکصد هزار لیتر آب لازم است که ذخیره کردن آن در خود بدن معنى ندارد !!

جواب:

باید توجه کرد که  اگر خواب عادى و معمولى باشد، مى توان حق را به ایراد کننده داد که این موضوع با اصول علمى سازگار نیست، زیرا سوخت و ساز بدن به هنگام خوابهاى عادى، گرچه کمى از حال بیدارى کمتر است ولى رویهمرفته براى سالهاى متمادى بسیار زیاد خواهد بود، امّا باید توجه داشت که خوابهائى در جهان طبیعت وجود دارد که مصرف غذاى بدن در آنها بسیار ناچیز است مانند زمستان خوابى.

زمستان خوابی

بسیارى از جانداران هستند که در سرتاسر زمستان در خواب فرو مى روند و باصطلاح علمى «زمستان خوابى» دارند.

در این نوع خوابها فعالیتهاى حیاتى تقریباً متوقف مى گردد، و تنها شعله بسیار ضعیفى از آن روشن است، «قلب» تقریباً از ضربان مى افتد و یا به تعبیر صحیحتر ضربان آن بقدرى خفیف مى شود که ابداً قابل احساس نیست.

دانشمندان در مورد زمستانخوابى بعضى از جانداران چنین مى گویند:

«اگر وزغى را که در حال زمستانخوابى است از جایش بیرون آوریم، بنظر مرده است، در ششهاى او هوا نیست، ضربان قلبش چنان ضعیف است که نمى توان به آن پى برد، در میان حیوانات خونسرد که زمستانخوابى دارند بسیارى از پروانه ها و حشرات و حلزونهاى خاکى و خزندگان را مى توان نام برد، بعضى از پستانداران (خونگرم) نیز زمستانخوابى دارند، در دوران زمستانخوابى، فعالیتهاى حیاتى بسیار کند مى شود، و چربى ذخیره بدن آنها به تدریج مصرف مى گردد»(1).

منظور این است که یک نوع خواب داریم که در آن نیاز به غذا، فوق العاده تقلیل پیدا مى کند و فعالیتهاى حیاتى نزدیک به صفر مى رسد، و اتّفاقاً همین موضوع کمک به جلوگیرى از فرسودگى اعضا و طول عمر این گونه جانداران مى کند.

کارهای مرتاضان

در مورد مرتاضان نیز دیده شده است که بعضى از آنها را در برابر چشمان حیرت زده عده اى از افراد دیر باور، در تابوت گذارده و گاهى براى مدت یک هفته در زیر خاک دفن کرده اند، و پس از تمام شدن مدت مزبور بیرون آورده و ماساژ و تنفس مصنوعى داده اند تا کم کم به حال عادى بازگردد.

مسأله نیاز به غذا در این مدت اگر مهم نباشد مسأله نیاز به اکسیژن هوا بسیار مهم است. زیرا میدانیم حساسیت سلول هاى مغز مخصوصاً در برابر اکسیژن. و نیازشان به این ماده حیاتى به قدرى زیاد است که اگر چند دقیقه از آن محروم بمانند ضایع مى شوند. حالا چطور است که یک مرتاض کمبود اکسیژن را مثلا براى مدتى در حدود یک هفته تحمل مى کند؟!

پاسخ این سئوال با توجه به توضیحى که دادیم چندان مشکل نیست، در این مدت فعالیت حیاتى بدن مرتاض «تقریباً» متوقف مى گردد، بنابراین نیاز سلولها به اکسیژن و مصرف آن فوق العاده تقلیل مى یابد، بطورى که در این مدت همان هواى محفظه تابوت براى تغذیه یکهفته سلولهاى تن او کافى است!

از مجموع این گفتگوها نتیجه مى گیریم که متوقف ساختن یا کند کردن فوق العاده حیات، امکان پذیر است، و مطالعات مختلف علمى، امکان آن را از جهات گوناگون تأیید کرده است.و در این حال مصرف غذاى بدن تقریباً به صفر مى رسد، و ذخیره ناچیز موجود در بدن مى تواند براى زندگى بطىء آن در سالهاى دراز کافى باشد.

اشتباه نشود هرگز نمى خواهیم جنبه اعجاز خواب اصحاب کهف را با این سخنان انکار کنیم بلکه مى خواهیم آنرا از نظر علمى به ذهن نزدیک نمائیم.

زیرا مسلماً خواب اصحاب کهف یک خواب عادى و معمولى، مانند خوابهاى شبانه، ما نبوده است، خوابى بوده که جنبه استثنائى داشته است، بنابراین جاى تعجب نیست که آنها (به اراده خداوند) در خواب طولانى فرو روند، نه گرفتار کمبود غذا شوند و نه ارگانیزم بدن آنها صدمه ببیند!

جالب اینکه از آیات سوره کهف درباره سرگذشت آنها برمى آید که طرز خواب آنها با خوابهاى معمولى فرق بسیار داشته است:

و تحسبهم ایقاظاً وهم رقود... لو اطلعت علیهم لو لیت منهم فرارا و لملئت منهم رعبا (آیه 18).

«آنها چنان به نظر مى رسیدند که گویا بیدارند (چشمشان باز بود) اگر آنها را مشاهده مى کردى از وحشت فرار مى نمودى و ترس سراسر وجود ترا فرا مى گرفت».

این آیه گواه بر آن است که آنها یک خواب عادى نداشته اند، بلکه خوابى شبیه یک مرده ـ با چشم گشوده!ـ داشته اند.

------------------------------------------

1 ـ اقتباس از کتاب فرهنگنمامه (دائرة المعارف جدید فارسى) ماده «زمستانخوابى»

 برگرفته از کتاب: تفسیر نمونه  ج12، ص406