پرسش

آیا آه یکی از اسامی خداوند است؟ اگر هست درباره خداوند چه معنایی دارد؟

پاسخ:

در روایتی آمده است که راوی می گوید به همراه امام صادق ع برای عیادت یکی از دوستداران ایشان رفتیم. آن مرد (از شدت مریضی) مرتب «آه» می گفت پس من به او گفتم: «ای برادر، (به جای آه گفتن) پروردگار را یاد کن و از او کمک بخواه» در این هنگام امام صادق ع به من فرمود: آه گفتن یکی از اسامی خداوند است. هر کسی آه بگوید استمداد از خداوند کرده است.

در مورد این حدیث که شیخ صدوق علاوه بر کتاب معانی الاخبار،[1] در کتاب توحید[2] نیز از امام صادق(ع) نقل کرده است، چند تفسیر بیان شده است:

1. بسیاری از عرفا در تفسیر این حدیث می‌گویند: همه موجودات در تمام لحظات محتاج خداوند هستند و این احساس نیاز هر چند به زبان ظاهری بیان نشود، ولی همه موجودات از عمق وجودشان در تمام لحظات به درگاه خداوند دست طلب و نیاز دارند؛ هنگامی که انسان دچار مشکل و دشواری شد زبان ظاهری با زبان نیاز درونی هماهنگ می‌شود و با گفتن آه که حکایت از اضطرار و بی‌چاره‌گی خود می‌کند و با گفتن «آه»در حقیقت خدا را که اجابت کننده مضطر و پناه هر بی‌پناه است می‌خواند.[3]

این شیفتگان که در صراطند همه       جوینده چشمه حیاتند همه

حق می­طلبند و خود ندانند آن را       در آب به دنبال فراتند همه[4]

2. برخی بر این باورند «آه» از دو حرف«الف» و «ه» ترکیب یافته است، این دو حرف هر کدام به ذات خداوند اشاره دارند؛ البته هر کدام به لحاظ صفتی از صفات خداوند بر ذات خداوند دلالت دارند؛ بنابر این جمع این دو، اشاره به دو اسم خداوند است. توضیح این‌که «الف» برذات احدیت خداوند از آن جهت که هیچ‌گونه انتساب و نسبتی با دیگری ندارد دلالت دارد. «آه» نیز بر ذات خداوند از آن حیث که مبدأ موجودات و فیض دهنده است، دلالت می‌کند.[5]

به نقل از سایت اسلام کوئست

---------------------------------

[1]. ابن بابویه، محمد بن على، معانی الأخبار، ص 354، ، قم، چاپ اول، 1403ق.

[2]. ابن بابویه، محمد بن على، التوحید، ص 219، دفتر انتشارات اسلامى، قم، چاپ اول، 1398ق.

[3]. فیض کاشانى، أنوار الحکمة، ص 86، انتشارات بیدار، قم، چاپ اول، 1425ق.

[4]. دوبیتی از امام خمینی(ره).

[5]. قاضى سعید قمى، شرح توحید الصدوق، ج ‏3، ص 208 و 209، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، تهران، چاپ اول، 1415ق.